کوکامیدوپروپیل بتائین چیست

کوکامیدو پروپیل بتائین (Cocamidopropyl Betaine) که به اختصار CAPB نامیده می شود ترکیبی آمفوتریک بوده و دارای هر دو گروه مثبت و منفی است که به عنوان سورفکتانت ملایم در محصولات شوینده و مراقبت شخصی استفاده می‌ شود. این ماده از روغن نارگیل مشتق شده و طی فرآیندهای شیمیایی به کوکامیدو پروپیل بتائین تبدیل می‌ گردد. همچنین این ماده در آب به راحتی حل می‌ شود و تشکیل میسل می‌ دهد. کاربرد کوکامیدو پروپیل بتائین در شوینده و دترجنت بسیار است که در زیر به آن اشاره می شود.

کوکامیدو پروپیل بتائین (CAPB) با ساختار بتائین است که از واکنش اسید چرب نارگیل (کوکامیدو) با دی‌ متیل آمینوپروپیل آمین (DMAPA) و سپس کوترکیب با سدیم مونوکلرواستات سنتز می‌ شود. این ترکیب دارای یک سر آنیونی (کربوکسیلات) و یک سر کاتیونی (آمینو) است که آن را به یک سورفکتانت دوکاره تبدیل می‌کند. CAPB به دلیل داشتن میزان بالای سازگاری با پوست و خاصیت کف‌ زایی پایدار، به‌ویژه در فرمولاسیون‌ های شوینده‌ های ملایم مانند شامپوهای کودکان، شامپوهای ضدحساسیت و محصولات مراقبت از پوست کاربرد گسترده‌ای دارد. همچنین، به دلیل خاصیت ویسکوزیته‌دهی، در تنظیم غلظت محصولات شوینده نقش مهمی ایفا می‌ کند.

ساختار شیمیایی کوکامیدوپروپیل بتائین

از نظر شیمیایی، CAPB در محدوده وسیعی از pH (اسیدی تا قلیایی) پایدار است و به‌عنوان سورفکتانت ثانویه در ترکیب با سورفکتانت‌ های آنیونی مانند SLS/SLES عمل می‌ کند تا تحریک‌ کنندگی آن‌ها را کاهش دهد. مطالعات نشان می‌ دهند که این ترکیب دارای خاصیت ضد باکتریال خفیف است و می‌تواند به عنوان حفاظت‌کننده طبیعی در برخی فرمولاسیون‌ ها عمل کند. با این حال، در موارد نادر، ناخالصی‌های باقیمانده از فرآیند سنتز مانند DMAPA آزاد ممکن است باعث درماتیت تماسی آلرژیک شوند، از این رو در فرمولاسیون‌های با کیفیت بالا، خالص‌سازی دقیق انجام می‌گیرد. به‌طور کلی، CAPB به‌عنوان یک ماده کم‌ خطر در سیستم‌های طبقه‌ بندی بین‌ المللی شناخته می‌ شود.

ویژگی های اصلی کوکامیدو پروپیل بتائین

• ملایم برای پوست: کف‌آور و پاک‌کننده است، اما نسبت به بسیاری از سورفکتانت‌های دیگر (مانند SLS) تحریک‌ کنندگی کمتری دارد.
• سازگار با pH پوست: به دلیل ساختار آمفوتریک، با پوست و مو سازگار است.
• تقویت کننده کف: در ترکیب با سایر سورفکتانت‌ ها نظیر سدیم لوریل اتر سولفات به بهبود کف و پاک‌ کنندگی محصول کمک می‌ کند.
• ضد الکتریسیته ساکن: به نرمی موها کمک می‌کند.

» مطلب مرتبط: لورامید چیست

کاربرد کوکامیدو پروپیل بتائین در شوینده ها

1. محصولات شوینده و بهداشتی شخصی

الف) شامپو و نرم‌کننده‌ها

– کف‌زایی ملایم: CAPB به عنوان یک سورفکتانت ثانویه در ترکیب با سورفکتانت‌ های آنیونی (مثل SLS/SLES) استفاده می‌شود تا کف غنی و پایدار ایجاد کند، بدون اینکه پوست سر را تحریک کند. بدین ترتیب کوکامیدو پروپیل بتائین در شوینده نقش یک کف زای ملایم را ایفا می کنند.

– کاهش تحریک‌کنندگی: خاصیت آمفوتریک CAPB باعث خنثی‌سازی اثر تحریک‌ کنندگی سورفکتانت‌ های قوی می‌شود و برای پوست‌های حساس مناسب است.

– نرم‌کنندگی مو: با کاهش الکتریسیته ساکن، به نرمی و شانه‌پذیری موها کمک می‌ کند.

ب) بدنشوی و فوم‌های شست‌وشو

– در ژل‌ های دوش و صابون‌های مایع، CAPB به عنوان عاملی پاک‌ کننده ملایم عمل می‌ کند و از خشکی پوست جلوگیری می‌ نماید.

– در برخی محصولات ویژه کودکان و یا افراد با پوست اگزما، (درماتیک) یا آتوپیک به کار می‌ رود.

ج) مایع دستشویی

به دلیل خاصیت ضدباکتریال خفیف، در برخی فرمولاسیون‌های مایع دستشویی استفاده می‌شود.

CAPB به دلیل ملایمت، کف‌ آوری عالی و سازگاری با پوست، یکی از پر کاربردترین سورفکتانت‌ ها در صنایع بهداشتی و شوینده است. کاربرد اصلی آن در محصولات ملایم و بدون سولفات است، اما در صنایع دیگر نیز به عنوان یک سورفکتانت چندمنظوره استفاده می‌ شود.

2. محصولات مراقبت از پوست

– این ماده چربی پوست را بدون از بین بردن سد دفاعی طبیعی آن پاک می‌ کندف به همین دلیل در پاک‌کننده‌های صورت مخصوص پوست‌های چرب و حساس به کار می‌رود.

– در برخی آب میسلار به عنوان سورفکتانت ملایم استفاده می‌شود. آب میسلار یک محلول پاک‌ کننده ملایم و بدون نیاز به آبکشی است که از میسل‌ های ریز سورفکتانت تشکیل شده و برای پاکسازی پوست، خصوصاً پوست‌های حساس یا خشک، طراحی شده است.

3. کاربردهای صنعتی و خانگی

– کاربرد کوکامیدو پروپیل بتائین در شوینده‌ ظروف (مایع ظرفشویی) برای ایجاد کف پایدار و کاهش تحریک پوست دست است.

– در شامپوهای ماشین و تمیز کننده‌ سطوح به عنوان عامل کف‌ زا و پاک‌ کننده است.

» مطلب مرتبط: ترکیب سورفکتانت‌ در شوینده‌ ها (شامپو، مایع ظرفشویی، دستشویی)

4. کاربردهای پزشکی

– در محصولات دندانپزشکی مانند خمیر دندان‌ های مخصوص و دهان‌ شویه‌ های حساس به کار می رود.

– در فرمولاسیون‌ های دارویی مانند شامپو های ضد شوره به دلیل خاصیت کم‌ تحریک‌ کنندگی مورد استفاده است.

5. صنایع دیگر

– در کف‌ شوها و شامپوهای فرش به عنوان عامل کف‌ ساز و پاک‌ کننده به کار می رود.

– در محصولات آرایشی مانند فوم‌ های ریش و کرم‌ های اصلاح اضافه می شود.